Serdecznie zapraszamy wszystkich zainteresowanych na wystąpienie dr. Łukasza Mikołaja Sadowskiego, prof. ASP (Katedra Teorii i Historii Sztuki, Akademia Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi) pt. „Prawda czy fałsz? Autentyk czy atrapa? O odbudowach zamków we współczesnej Polsce?”, które odbędzie się w środę 6 listopada 2024 r. o godz. 12.00 w s. 1.C IA UŁ w ramach seminarium doktorskiego Katedry Archeologii Historycznej i Bronioznawstwa Instytutu Archeologii UŁ.
Do udziału w seminarium w szczególności zachęcamy studentów archeologii oraz historii sztuki.
W Polsce większość zamków została zniszczona już w XVII i XVIII wieku, najczęściej w wyniku licznych wojen. W kolejnych wiekach niekorzystna sytuacja polityczna (rozbiory Polski) lub po prostu względy ekonomiczne powodowały ich rozbiórki. Znaczna część zamków zniknęła lub funkcjonowała jako „romantyczne ruiny”. Kilka ważnych zamków prywatnych odbudowano w XIX wieku w duchu „odrodzenia historycznego”. W XX wieku, po odzyskaniu niepodległości i po zniszczeniach II wojny światowej, wiele z najważniejszych budynków zostało odbudowanych lub nawet zrekonstruowanych od podstaw. W większości przypadków obiekty były odbudowywane zaraz po zakończeniu wojny, przez osoby, które znały budynki z autopsji, przed wyburzeniem. Najpóźniej, bo dopiero w latach 70. odbudowano Zamek Królewski w Warszawie. Wykorzystano wówczas wiele oryginalnych elementów uratowanych przez specjalistów.
Przez wiele lat ruiny zamków funkcjonowały w polskim krajobrazie jako „ruiny trwałe”. Po upadku komunizmu, na początku XXI wieku rozpoczęto odbudowę niektórych zamków. Najbardziej spektakularnym przykładem może być „odbudowa” zamku w Poznaniu - jednego z najważniejszych miast w Polsce. Został on wzniesiony na podstawie słabego materiału ikonograficznego - nie starszego niż z XVIII wieku.
Inną rekonstrukcją ostatnich lat jest Zamek Bobolice, chwalony przez licznych turystów i mocno krytykowany przez historyków sztuki i konserwatorów zabytków. W Tykocinie odtworzono część renesansowej rezydencj, zburzonej w 1734 roku. W mediach pojawiają się również doniesienia o planowanej odbudowie Zamku Krzyżtopór, który jest ogromną ruiną stojącą od 1656 roku.
Współczesne rekonstrukcje zamków to nie tylko specyfika polska (np. rekonstrukcja Zamku Królewskiego w Berlinie, czy Zamku Dolnego w Wilnie). Odbudowy mają znaczenie polityczne, ożywiają lokalne społeczności, przynoszą dochód. Z drugiej strony, stoją w sprzeczności z zaleceniami konserwatorskimi, zacierają, czy wręcz niszczą autentyzm budowli. Często, bezpowrotnie ulega zniszczeniu ich historyczna substancja. Jednym z celów wystąpienia jest dyskusja na temat coraz częściej występującego zjawiska. Czy jest ono pozytywne, czy negatywne? Jak wpływa na nasz odbiór architektury dawnej? Jaką rolę odgrywa tu autentyzm, czy można odtwarzać coś, co zniknęło kilka stuleci temu? Czy warto współcześnie odbudowywać zamki?