Szczątki 9 ofiar zbrodni totalitarnych odkryte na Brusie

Dobiegają końca, rozpoczęte 16 września 2024 r., badania archeologiczne na terenie dawnego poligonu na Brusie w Łodzi, w trakcie których odnaleziono szczątki dziewięciu ofiar zbrodni totalitarnych. Obecny etap prac terenowych stanowi kontynuację czwartego sezonu badań realizowanych w ramach porozumienia między Instytutem Pamięci Narodowej i Uniwersytetem Łódzkim. Ich celem jest m.in. odnalezienie szczątków żołnierzy podziemia niepodległościowego, w tym kpt. Stanisława Sojczyńskiego „Warszyca”.

Badania prowadzone są w obrębie dużej strzelnicy, rozbudowanej w okresie powojennym, przy której w latach 1939–1940 funkcjonariusze niemieckich nazistowskich formacji zbrojnych wykonywali egzekucje i grzebali ciała obywateli polskich, w tym wielu znanych łodzian. Po wojnie teren ten był także wykorzystywany przez aparat terroru komunistycznego, gdzie – według zachowanych relacji – również dochodziło do potajemnych pochówków ciał przedstawicieli podziemia antykomunistycznego. To w tym miejscu, na podstawie wyroku Wojskowego Sądu Rejonowego w Łodzi miał zostać rozstrzelany 19 lutego 1947 r. Stanisław Sojczyński ps. „Warszyc”, legendarny dowódca, żołnierz AK, twórca Konspiracyjnego Wojska Polskiego i jego pięciu podkomendnych.

Obecne prace archeologiczno-ekshumacyjne są kontynuacją badań prowadzonych w czerwcu br. W ich trakcie zlokalizowane zostały jamy grobowe, zawierające szczątki co najmniej 9 osób. Znajdowały się przy nich liczne przedmioty osobiste: obuwie, pozostałości ubrań, grzebień, szczoteczka do zębów, protezy zębowe, okulary, dewocjonalia oraz guziki, w tym od polskiego, przedwojennego płaszcza wojskowego. Odkryte szczątki ludzkie, mimo znacznego już zdegradowania, stwarzają szanse do pozyskania miarodajnego materiału genetycznego, który być może pozwoli na ich identyfikację.

Badania wykonywane są pod kierunkiem dr. Tomasza Borkowskiego z Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN i dr. Krzysztofa Latochy (BPiI IPN, Oddział IPN w Łodzi) we współpracy z dr. Olgierdem Ławrynowiczem z Instytutu Archeologii UŁ. W badaniach biorą udział także: dr Justyna Karkus, mgr Aleksandra Szafrańska, mgr Róża Dylewska, mgr Michał Nowakmgr Krzysztof Mikołajczyk (BPiI IPN) oraz studenci archeologii Uniwersytetu Łódzkiego. Działania w terenie na bieżąco koordynowane są przez prof. Krzysztofa Szwagrzyka, Dyrektora Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN oraz konsultowane z prof. Marianem Głoskiem, pierwszym badaczem tego stanowiska archeologicznego.

Prowadzący badania chcieliby serdecznie podziękować Urzędowi Miasta Łodzi za udostępnienie terenu oraz pomoc w organizacji prac, a także żołnierzom z 1. Batalionu Kawalerii Powietrznej w Leźnicy Wielkiej za codzienne zabezpieczenie saperskie i ambulatoryjne.

oprac. K. Latocha, O. Ławrynowicz, T. Trzaska
fot. K. Latocha, O. Ławrynowicz, K. Mikołajczyk